Passo dello Stelvio - Bormio
Stelviopas
| Stelviopas | ||||
 |
||||
| Top | 2758 m | |||
| Coördinaten | 46° 32′ NB, 10° 27′ OL | |||
| Locatie | Italiaanse Alpen | |||
| Oostzijde | Westzijde | |||
| Startplaats | Prato Allo Stelvio | Bormio | ||
| Hoogteverschil | 1846 m | 1540 m | ||
| Lengte | 26.000 m | 22.000 m | ||
| Stijgings-% | 7,7% | 7,0% | ||
| Steilste km | 9,2% | 9,5% | ||
  |
||||
|
||||
De Passo dello Stelvio (Duits: Stilfserjoch) is een bergpas in de Italiaanse Alpen. De bergpas is vooral bekend vanwege wieleretappes in de Ronde van Italië. De Stelvio is één van de hoogste verharde bergpassen in de Alpen; onder andere de Col de l'Iséran (F) is hoger. De Col de la Bonette (F) is lager maar doordat er bovenaan de col nog een extra lus ligt wordt deze door sommigen als hoger beschouwd.
De Stelvio is één van de zwaarste beklimmingen in de wielersport vanwege de lengte en het hoogteverschil van de klim. De klim vanuit Prato Allo Stelvio kent 48 haarspeldbochten die vanaf de boomgrens (en de top) goed zichtbaar zijn. Hoewel de bergpas altijd voor spektakel zorgt in de Ronde van Italië, is die slechts tien keer verreden omdat de bergpas in het voorjaar nog gesloten kan zijn vanwege sneeuwval.
Ligging
De Stelviopas ligt op de grens van de Italiaanstalige provincie Sondrio en het Duitstalige Zuid-Tirol. Ten oosten van de pas liggen de Ortler Alpen met als hoogste punt de Ortler en nog dichter bij de Monte Livrio op wiens gletsjers gedurende het zomerseizoen geskied wordt. In het noorden ligt de Dreisprachenspitze, het ontmoetingspunt van drie talen; Italiaans, Duits en Reto-Romaans. Ten slotte ligt in het zuiden de Monte Scorluzzo die als een van de gemakkelijkst te beklimmen drieduizenders geldt. De pas ligt in het hart van het Nationaal Park Stelvio, één van de oudste (1936) en grootste nationale parken van Europa. Nog geen drie kilometer van de pashoogte, in de afdaling naar Bormio, ligt de zijweg naar de Umbrailpas, de hoogste berijdbare pas van Zwitserland die vanaf daar nog slechts tweehonderd meter verwijderd is.
Geschiedenis
Begin 19de eeuw wilde Ferdinand I van Oostenrijk een weg aanleggen die Val Venosta direct verbond met Milaan dat toen onder Oostenrijks bewind stond. De weg moest lopen over het bergzadel ten noordwesten van de Ortler. Ingenieur Carlo Donegani uit Sondrio, die al eerder de Splügenpas aanlegde, kreeg de taak de weg vorm te geven. In 1822 werd met de bouw begonnen. Amper drie jaar later was de weg voltooid. Tot 1915 werd de Stelviopas het gehele jaar bereden door koetsen. Gedurende de winter werd de weg door sneeuwscheppers berijdbaar gehouden. Tegenwoordig is de pas echter voor verkeer gesloten van eind oktober tot begin mei. Gedurende de Eerste Wereldoorlog vonden er zware gevechten plaats op de pas tussen het Italiaanse en Oostenrijkse leger. Vanaf 1918 waren beide zijden van de pashoogte Italiaans. De Stelviopas was niet langer meer de belangrijke verbinding Milaan-Wenen en werd hierdoor net als de andere hoge passen 's winters afgesloten. Na de Tweede Wereldoorlog vestigde Giuseppe Pirovano van de Club Alpino Italiano hier een skischool en was het mogelijk hier 's zomers op de uitgestrekte gletsjers te skiën. Tegenwoordig staan er op de pashoogte verschillende grote hotels en gaan er diverse skiliften verder het gebergte in. De geldautomaat van de Banco Popolare di Sondrio heeft de eer de hoogst gelegen geldautomaat van Europa te zijn
Wielersport
De Stelvio is in 1953 voor het eerst beklommen. Fausto Coppi, die vijfmaal de Ronde van Italië won, kwam als eerste boven. In 2005 won de Venezolaan José Rujano, toen zijn eerste professionele zege in Europa. De meest recente beklimming van de Stelvio in de Ronde van Italië vond plaats op 27 mei 2014. In de voorlaatste beklimming kwam de Belg Thomas De Gendt als eerste boven na een indrukwekkende solo. De Stelvio is 10 keer opgenomen geweest in de ronde van Italië waarvan het er 5 maal de finishplaats was. In 1988 en 2013 werd de Stelvio geschrapt vanwege het slechte weer en sneeuwval.
Aankomsten van Giroritten met de Stelvio in het parcours
|
Cima Coppi
De Stelvio is 8 maal het podium geweest van de Cima Coppi, een prestigieuze prijs in de ronde van Italië wanneer het hoogste punt is bereikt, ook wel het dak van de ronde genoemd. De prijs is vernoemd naar de Italiaanse wielrenner Fausto Coppi. Fausto Coppi was in 1953 de eerste wielrenner die de Stelvio beklom tijdens de ronde van Italië.
- 1965 (Madesimo-Passo dello Stelvio): Graziano Battistini
- 1972 (Livigno-Passo dello Stelvio): José Manuel Fuente
- 1975 (Alleghe-Passo dello Stelvio): Francisco Galdos
- 1980 (Cles-Sondrio): Jean-René Bernaudeau
- 1988 geannuleerd
- 1994 (Merano-Aprica): Franco Vona
- 2005 (Egna-Livigno): José Rujano
- 2012 (Caldes val di Solle-Passo dello Stelvio): Thomas De Gendt
- 2013 geannuleerd
- 2014 (Ponte di Legno-Val Martello): Dario Cataldo
